Şirin su ehtiyatlarının təmin edilməsi və dayanıqlı şəkildə idarə olunmasının vacibliyinə diqqət çəkmək üçün hər il martın 22-də Ümumdünya Su Günü qeyd olunur. Bu gün həm də su və kanalizasiyanın hamı üçün əlçatan və dayanıqlı olmasını təmin edən Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (SDG) 6-ya uyğun olaraq qlobal su böhranının həlli üçün tədbirlər görülməsi zərurətinin simvolik xatırlatmasıdır.

Şirin suyun əlçatanlığı məsələsi heç vaxt bu qədər ciddi olmamışdı. İstənilən su dövranı nasazlığı sağlamlıqdan tutmuş gender bərabərliyinə, təhsil və ya sənayenin inkişafına qədər bütün başlıca qlobal məsələlərdə inkişafa mane olur.

Su qıtlığı dünyanın bir çox hissəsində getdikcə böyüyən ekoloji problem olduğuna görə bu problemi həm fərdlər, həm də müəssisələr olaraq ətraf mühit və dayanıqlılıq səylərinin bir hissəsi kimi həll etmək mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bütün istehsal mərhələlərində su istehlakını azaldan və ya onun bərpasını təmin edən metodologiyalara sərmayə qoymaq şirkətlər üçün suya qənaət üsullarından biridir. Bu halda, Məhsulun Ekoloji İzi (MEİ) metodu su sərfiyyatını, məhsul və proseslərin səmərəliliyini nəzərə almaqla su qıtlığı problemini həll edə bilər.

Məhsul və ya prosesin su istehlakını azaltmaqla şirkətlər suya qənaət edə və öz fəaliyyətlərinin yerli su sistemlərinə təsirini azalda bilər. Buna daha səmərəli istehsal üsullarının mənimsənilməsi, təkrar emal olunmuş və ya rekultivasiya edilmiş sudan istifadə və ya istehsalına daha az su tələb olunan məhsulların hazırlanması kimi müxtəlif yollarla nail oluna bilər. Bundan əlavə, şirkətlər sudan istifadəni azalda və ümumi dayanıqlılıq göstəricilərini yaxşılaşdıra biləcəkləri sahələri müəyyənləşdirmək üçün öz MEİ qiymətləndirmələrindən istifadə edə bilərlər. Buraya təchizat zəncirlərinin yenidən qiymətləndirilməsi, suyun mühafizəsinə üstünlük verən təchizatçıların seçilməsi və ya yerli su ehtiyatlarının qorunması üçün su idarəçiliyi fəaliyyətləri ilə məşğul olmaq daxil ola bilər.

Azərbaycanda su problemləri

Azərbaycanın iqlimi quraqlıq (ölkənin mərkəzi və şərq hissəsində), subtropik və rütubətli (cənub-şərqdə) olmaqla müxtəlif iqlimləri əhatə edir. Qafqaz dağları və Lənkəran ovalığı istisna olmaqla, ölkənin əksər hissəsində yağıntı miqdarı az olur. Bu səbəbdən ölkənin kənd təsərrüfatı böyük ölçüdə suvarmadan asılıdır və bu da 10 milyon əhalisi ölkə (demək olar ki, yarısı kənd yerlərində yaşayır və kənd təsərrüfatından asılıdır) olan ölkə üçün problem yaradır.

Bu problem Azərbaycanın üç əsas yeraltı su mənbəyinin - Kür, Araz və Samur çaylarının mənbəyinin ölkə hüdudlarından kənarda olması və qonşu ölkələrdə və Azərbaycan daxilində sənaye müəssisələri və bələdiyyələr tərəfindən həddindən artıq istifadəyə və çirklənməyə məruz qalması ilə daha da ağırlaşır. Bütün çirkab su təmizləyici qurğular düzgün fəaliyyət göstərmədiyi üçün təmizlənməmiş məişət tullantı suları su hövzələrinin əsas çirklənmə səbəbidir.

Ölkədə, xüsusilə mərkəzi quraq rayonlarda tez-tez quraqlıq olur. Son illər Kür və Araz çaylarında, eləcə də həmin çaylarda yaradılmış su anbarlarında suyun səviyyəsinin kəskin şəkildə azaldığına dair əsaslı sübutlar var. MEİ kimi müxtəlif metodologiyalar su kimi məhdud resurslarla işləyən müəssisələr üçün həll yolları təklif edə bilər.

Bundan əlavə, Novruz bayramının gəlişi ilə Azərbaycan da suyu təbiətin dirçəlişinin mənbəyi və xəbərçisi kimi qəbul edərək və onun həlledici rolunu xatırladaraq Ümumdünya Su Gününü milli səviyyədə qeyd edir. Martın 22-si eyni zamanda qlobal miqyasda iki milyard insanın hələ də təhlükəsiz suya çıxışı, 3,6 milyard insanın isə təhlükəsiz kanalizasiya xidmətindən istifadə imkanı olmadığı barədə Azərbaycanda və bütün dünyada güclü xatırlatma oldu. Təkcə daha yaxşı su infrastrukturunun yaradılması kifayət deyil, xüsusilə iqlim dəyişikliyi və artan əhali artımı kontekstində insanların dayanıqlı xidmətlərə ehtiyacı var.

Davamı linkdədir